Vakantie en arbeidsrecht in tijden van corona

Kun je werknemers verplichten vakantie op te nemen?

‘Wat mij betreft nemen mijn werknemers nu zoveel mogelijk vakantiedagen op. In het najaar moeten ze weer volledig beschikbaar zijn’, aldus Ronald. Net als veel andere ondernemers is het nu rustig in zijn bedrijf. Na de zomervakantie hoopt hij weer te gaan knallen.

Maar ja, niet alle werknemers hebben zin om nu vakantie op te nemen. Het stedentripje naar Madrid zit er niet in. En ook de camping in Zuid-Frankrijk is dicht. Dan kunnen ze net zo goed blijven werken.

Helaas heeft Ronald vanwege corona onvoldoende werk. Bovendien bevalt dat thuiswerken ook niet zo goed. Wat mag Ronald van zijn werknemers verwachten als het gaat om opname van vakantiedagen?

Eerst even terug naar de basis

Hoe worden vakantiedagen opgebouwd en wat spreek je af over opname daarvan? Ik schreef daar al eens over en zal het daarom niet herhalen. Lees het even terug in dit blog, waarin ik vijf tips plus een bonustip geef.

Wat als zijn werknemer al vakantiedagen opnam?

Dus stel dat één van de werknemers van Ronald in januari al zijn vakantie had ingepland voor de meivakantie. Maar nu kan hij inderdaad niet naar Madrid met zijn gezin, want ja, corona.

In principe is dat jammer voor de werknemer. De vakantie is vastgesteld en eenzijdige intrekking kan niet zomaar. Wel kan deze werknemer natuurlijk aan Ronald vragen om het verlofsaldo terug te boeken, die daar vervolgens niet mee akkoord hoeft te gaan.

Hoe zit dat andersom?

Als de vakantie van een werknemer al lang is vastgesteld in de herfst. Kan Ronald die aanvraag dan intrekken? Dit mag alleen na overleg met de werknemer en alleen vanwege gewichtige redenen. De toelichting op de wettekst geeft aan dat er in zo’n geval gedacht kan worden aan een spoedorder of onmisbaarheid van de werknemer in verband met plotselinge ziekte van zijn vervanger.

In zo’n geval moet Ronald de schade van de werknemer vergoeden. Denk dan aan annuleringskosten. Ook als de werknemer akkoord gaat met de intrekking van zijn vakantie kan hij nog recht hebben op schadevergoeding.

Mag Ronald een aanvraag voor vakantie weigeren?

Stel dat één van zijn werknemers voor de herfstperiode een vakantie wil boeken. Juist dan verwacht hij het weer druk te hebben. Als Ronald niets regelde in de arbeidsovereenkomst, personeelsreglement en er ook niets in de cao staat dan zal hij de vakantie conform de wens van zijn werknemer moeten vaststellen.

Alleen als Ronald gewichtige redenen heeft, moet hij dit binnen twee weken na de aanvraag aangeven. Een gewichtige redenen is alleen aan de orde als het tot ernstige verstoring van zijn bedrijfsvoering leidt. De vraag is dus of een te verwachten piek hieronder valt. Ronald moet dit wel heel goed onderbouwen. Enkele vragen die hij zichzelf moet stellen zijn de volgende. Hoe goed kan hij die verwachting inschatten en zijn er nog andere werknemers in die periode? Is de werknemer onmisbaar en waarom?

Hoe zit het dan met het verplichten van opnemen vakantiedagen?

Het verplicht op laten nemen van vakantiedagen kan in principe niet. Maar misschien nam Ronald iets op in de arbeidsovereenkomsten of bedrijfsreglement over het verplicht opleggen van een aantal dagen. Een cao kan hier ook iets over regelen. Lees er meer over in dit blog.

Wat bijvoorbeeld heel vaak voorkomt, is een regeling in de trant van:
Werkgever mag maximaal vijf werkdagen per kalenderjaar zonder overleg met werknemers aanwijzen als verplichte vrije dagen.

Als Ronald een beroep kan doen op een dergelijke tekst en hij stelde die verplichte dagen nog niet vast dan biedt dat misschien een – beperkte – oplossing.

Wat als er niets vooraf geregeld is over vakantie?

Ronald kan natuurlijk altijd zijn werknemers dringend verzoeken om vakantiedagen op te nemen. In deze rare tijden geven onder meer de beginselen van goed werkgeverschap en goed werknemerschap hiervoor aanknopingspunten. Ook op dit vlak geldt nog meer dan normaal: overleg met elkaar en blijf in het redelijke.