Leaseauto als arbeidsvoorwaarde?

Een leaseauto. Voor veel werknemers is het een heilige koe. Gelijk aan het salaris misschien wel. Dat neem je niet zomaar af. Toch?

Want is een leaseauto in alle gevallen een arbeidsvoorwaarde waar je niet meer aan mag tornen?

Of is het door veel thuiswerken, langdurige arbeidsongeschiktheid of een andere koers van je bedrijf toch toegestaan om je werknemer te verzoeken de leaseauto in te leveren?

Maak de spelregels vooraf duidelijk

Klinkt als een dooddoener, maar hier gaat het vaak mis. Dus ook in dit kader zeg ik het nog maar eens. Leg de regels vast over het gebruik van een leaseauto. Of dit nu in de arbeidsovereenkomst, een apart reglement of in een personeelshandboek is. Maak duidelijk wat de spelregels zijn.

Heb je een OR? Betrek die dan bij het maken én wijzigen van een reglement over leaseauto’s of andere mobiliteitsoplossingen.

Meer tips over het opstellen van een bedrijfsreglement of personeelshandboek vind je in hoofdstuk 4 van mijn boek ‘Geen gedoe met personeel, arbeidsrecht voor ondernemers’.

Thuiswerken maakt een leaseauto overbodig

We werken – noodgedwongen – steeds meer thuis. Lees in dit blog alles over de juridische kant van thuiswerken.

Ondertussen nemen de gereden kilometers per jaar af. Mag je je beleid rondom leaseauto’s daarop aanpassen?

Het antwoord raad je al. Dat ligt eraan. Ik ga er zo dieper op in.

Laat je je zieke werknemer zijn leaseauto inleveren?

Over hoe je omgaat met zieke werknemers schreef ik een uitgebreid e-book. Klik hier om te downloaden. Ik ging op veel zaken in, maar niet op de leaseauto.

Wat doe je als een werknemer langdurig arbeidsongeschikt is, maar wel een leaseauto rijdt? In reglementen lees ik nog wel eens dat een werknemer die slechts twee weken ziek gemeld staat, zijn auto al moet inleveren. Vaker vermeldt zo’n reglement dat een zieke werknemer na zes maanden de leaseauto moet inleveren. Mag dat dan zomaar?

Ja, in de regel wel. Maar let op dat je het goed opneemt in een reglement en ook duidelijk de spelregels vooraf communiceert.

Het Hof Den Haag oordeelde zelfs dat het niet nodig was om privégebruik van de – inmiddels ingeleverde – leaseauto tijdens ziekte te compenseren.

Mag je een leaseauto zomaar ‘afpakken’?

Menig werknemer ervaart het wijzigen van het leaseautobeleid als het afpakken van een arbeidsvoorwaarde. Hier hebben we te maken met het leerstuk over eenzijdig wijzigen van arbeidsvoorwaarden.

Ik schreef daar al eerder blogs over. Namelijk één over de situatie waarin er een eenzijdig wijzigingsbeding in de arbeidsovereenkomst opgenomen staat en één over het wijzigen van individuele arbeidsvoorwaarden.

Als je die blogs leest, weet je dat het ‘afpakken’ van een leaseauto niet zomaar gaat als het tenminste een arbeidsvoorwaarde betreft.

Een bankmedewerker die in 2015 al zijn leaseauto inleverde na gewijzigd beleid had recht op een schadevergoeding voor de periode dat hij geen leaseauto had. Ook al procedeerde hij pas jaren na dato. Hij had wel eerder geklaagd en de rechter vond dat er in zijn geval sprake was van een arbeidsvoorwaarde. De werknemer moet zijn schade aantonen. Klik hier om de uitspraak te lezen.

Is een leaseauto een onvoorwaardelijke arbeidsvoorwaarde?

Het gerechtshof ‘s-Hertogenbosch oordeelde dat het ter beschikking stellen van een leaseauto aan een werknemer geen onvoorwaardelijke arbeidsvoorwaarde was.

Wat het Hof belangrijk vond, was dat de werkgever bij herhaling had gecommuniceerd dat het verstrekken van de leaseauto aan voorwaarden was gebonden.

De werknemer in kwestie had er destijds niet tegen geprotesteerd. Dat was dus minder slim. De vraag is of een protest hem anders wel had gebaat.

Ook achtte het Hof het van belang dat de ondernemingsraad had ingestemd met het nieuwe mobiliteitsbeleid. Zoals ik al eerder zei, betrek die OR er dus bij.

Denk aan een afbouwregeling

Interessant detail is verder nog dat de werknemer op basis van die mobiliteitsregeling maar liefst nog ruim vijf jaar maandelijks een mobiliteitsvergoeding ontving van € 800,– bruto. Een nogal ruimhartige afbouwregeling als je het mij vraagt.

Maar realiseer je dus dat het aanbieden van een redelijke afbouwregeling of het bieden van een andere oplossing in de vorm van een mobiliteitsbeleid helpt als je beleid verandert. Of dat nu vanwege meer thuiswerken of een andere aanpassing is.

Dat was ook aan de orde in de kwestie die het Hof Arnhem-Leeuwarden behandelde. Daar ging het daarnaast om de vraag of een bepaalde toestand een vertrouwen creëert bij de werknemer.

Privégebruik van leaseauto is meer waard dan alleen zakelijk gebruik?

Mag de werknemer er dus gerechtvaardigd op vertrouwen dat het gebruik van een leaseauto na verloop van tijd – los van het aantal te rijden kilometers – tot haar arbeidsvoorwaarden was gaan behoren? Het liep slecht af voor deze werknemer. Ook als je een privévoordeel hebt van een leaseauto kan het zijn dat het enkel gekoppeld is aan zakelijk gebruik. Vervalt dat zakelijk gebruik of wordt dat steeds minder dan is er volgens het Hof niets op tegen om de leaseauto te laten inleveren.

Natuurlijk is elk geval anders en zodoende wordt die lijn niet altijd zo gevolgd. De Utrechtse kantonrechter oordeelde juist dat het 10 jaar ter beschikking hebben van een leaseauto een arbeidsvoorwaarde is. Een werkgever die streefde naar minder en duurzamere reisbewegingen moest voor een deel van de werknemers de leaseregeling in stand houden. De kantonrechter vond het streven van de werkgever weliswaar sympathiek, maar niet zodanig zwaarwegend dat het belang van werknemer op grond van redelijkheid en billijkheid moet wijken.

Schorsing en inlevering leaseauto

Is er reden om je werknemer te schorsen of op non-actief te stellen? Dan kun je hem misschien verplichten de leaseauto direct in te leveren.

Maar zorgvuldigheid is geboden. Zo oordeelde de Utrechtse kantonrechter (rechtbank Midden-Nederland, 1 april 2021, AR-2021-0665) dat een werknemer die zijn auto moet missen doordat zijn werkgever de auto terugeist direct na op non-actiefstelling, zonder dat daar een grond voor is, schade lijdt. De rechter maakt een berekening, waarbij rekening gehouden wordt met een ingeschatte huur van een auto en de gereden kilometers. Zodoende komt de kantonrechter tot een bedrag van € 500 per maand als compensatie voor het gemis van de leaseauto.

Leaseauto en ontslag

Je werknemer neemt ontslag. Wie draait dan op voor de kosten van de afkoop van het leasecontract? De werkgever had de werknemer nergens op gewezen, maar de rechter vond dat werknemer wel van enige kosten op de hoogte had moeten zijn.

Wat als jij tot ontslag van de werknemer overgaat? Als we het alleen al hebben over een afbouwregeling tijdens het bestaan van een dienstverband dan is dat voor veel werknemers al een strop. Een veelgehoord argument van werknemers die hun leaseauto moeten inleveren is dat je van zo’n afbouwregeling geen nieuwe auto koopt. Daar lijken rechters – mijns inziens terecht – doof voor.

Net als voor het feit dat een werknemer bij zijn ontslag een leaseauto moet inleveren wordt vaak gezien als argument om een ontslagvergoeding op te drijven. Immers, hij moet toch opeens een eigen auto kopen. Waar haalt hij het geld vandaan? Tja, jammer, maar dat is geen argument. Zie het als een maatschappelijk risico.

En nu?

• Maak vooraf spelregels over het gebruik van een leaseauto en communiceer die regelmatig.
• Geef aan dat het in sommige gevallen toegestaan is dit beleid aan te passen.
• Betrek de ondernemingsraad in je plannen.
• Beargumenteer wiens belang zwaarder weegt en betrek daarin ook een eventueel opgewekt vertrouwen.
• Bied indien noodzakelijk een redelijke compensatie in de vorm van een afbouwregeling aan.

Foto: Erik Mclean on Unsplash